Paus Franciscus heeft in Rome met een misviering de bijzondere bisschoppensynode over gezin, huwelijk en seksualiteit geopend – ook homoseksualiteit en de relaties van paren van gelijk geslacht zullen daarbij aan de orde komen. COC Nederland hoopt dat de synode een stap zet om van de Rooms-Katholieke Kerk een geloofsgemeenschap te maken waar LHBT’s ook voluit welkom zijn.
Zo’n 250 bisschoppen, kardinalen, patriarchen en – voor het eerst – ook een twaalftal leken uit de hele wereld overleggen van 5 tot en met 19 oktober over ‘de pastorale uitdagingen van het gezin in de context van de evangelisatie’. Of anders gezegd: de verhouding tussen de kerkelijke leer en de pastorale toepassing daarvan in een snel veranderende wereld als het gaat om gezinsvorming, huwelijk en seksualiteit.
Namens ons land neemt kardinaal Wim Eijk, aartsbisschop van Utrecht, deel aan de synode. De kardinaal heeft zich voorafgaande aan de synode niet willen uitspreken, maar dat hebben de hulpbisschoppen Jan Hendriks van het bisdom Haarlem-Amsterdam en Rob Mutsaers van het bisdom Den Bosch wel gedaan. Deze hulpbisschoppen verwachten niet dat er aan de kerkleer zal worden gesleuteld, hetgeen betekent dat de eucharistie voor hertrouwden en voor LHBT’s taboe blijft. Hoop op verandering is volgens hen ‘niet reëel’ en daar zijn ze ook geen voorstander van, meldt Trouw.
Belangrijke thema’s tijdens de synode zijn: het gebruik van voorbehoedsmiddelen, ongehuwd samenwonen, de positie van gescheiden en weer hertrouwden parochianen en de omgang met homoseksuelen gelovigen.
Vragenlijst
Voorafgaande aan de synode is vanuit Rome een vragenlijst naar alle kerkprovincies gestuurd om een beeld te krijgen van de mate waarin de kerkleer inzake seksualiteit en gezinsleven in de praktijk in parochies en door de gelovigen nog wordt nageleefd. In een aantal landen, zoals België en Duitsland, hebben de bisschoppen besloten die vragenlijst ook voor te leggen aan de gelovigen en de resultaten bekend gemaakt. In Nederland hebben de bisschoppen dat niet gedaan. Christelijke LHBT-organisaties, de Marienburgvereniging, Stichting Dignity Nederland en de Provinciaal van de Dominicanen hebben zich daar in een open brief kritisch over uitgelaten.
Uit de bekend geworden resultaten blijkt dat er vooral in Europa, Amerika en delen van Latijns-Amerika sprake is van een botsing tussen de kerkelijke leer en de praktijk in de parochies, gekoppeld aan de wens van een deel van de gelovigen om die tegenstellingen te overbruggen. Voor zover bekend zou dat in Afrika en Azië veel minder het geval zijn.
Leerstelligheid of barmhartigheid
Sleutelwoorden tijdens de synode zijn leerstelligheid en barmhartigheid – een woord dat paus Franciscus veelvuldig heeft gebruikt. Daarbij gaat het in wezen om een botsing tussen een stroming in de katholieke kerk die pleit voor een strikte toepassing van de kerkelijke leer en een stroming die ruimte bepleit voor een barmhartige toepassing van de kerkleer in dialoog met de gelovige, die de ruimte krijgt om een eigen gewetensvolle afweging te maken.
In de aanloop naar deze synode hebben een aantal invloedrijke kardinalen al duidelijk stelling genomen. Kardinaal Walter Kasper – een vertrouweling van de paus – heeft zich bij voorbeeld duidelijk uitgesproken voor een barmhartige pastorale omgang met gescheiden en hertrouwden gelovigen. Onder meer de kardinalen Raymond Burke en Gerhard Müller, prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, verzetten zich daartegen en hebben dat in een recent verschenen boek ook duidelijk gemaakt.
Tussenstation
Deze bijzondere bisschoppensynode is overigens niet meer dan een tussenstation en zal dus geen definitief oordeel geven over de kwesties die aan de orde komen. Daarvoor wordt in 2015 ook nog een reguliere bisschoppensynode gehouden en op grond van de uitkomst daarvan zal het dan aan de paus zijn om het (voorlopig) laatste woord te geven.
Bij de opening van de eerste bijeenkomst heeft paus Franciscus laten weten wat hij van de deelnemers van de synode – en vooral de bisschoppen – verwacht. Hij heeft ze opgeroepen ‘nederig te luisteren’ naar elkaar en hen aangespoord zich ‘open uit te spreken, zonder zich daarbij af te vragen wat de paus daarvan vindt’.
Openheid
De synodebijeenkomsten vinden in beslotenheid plaats, maar dat betekent niet dat er over de beraadslagingen niets naar buiten zal mogen komen. Kardinaal Lorenzo Baldisseri, de secretaris van de synode, heeft de deelnemers namelijk laten weten dat ze ‘vrij zijn om met journalisten te praten en interviews te geven buiten de synodezaal’. Het is aan de deelnemers zelf om te bepalen welke openbare uitspraken ‘behulpzaam zijn om het debat verder te ontwikkelen’, liet de kardinaal weten.
Dat er in Rome onder paus Franciscus zaken veranderen, is overigens ook duidelijk als het om details gaat. Zo heeft de paus besloten dat het Latijn niet langer als de officiële synodetaal gebruikt zal worden…
[Bron: COC NL, Vatican Insider – Foto Sint Pieter Rome: CC-Kevin Tostado]
Zie ook:
Het COC vecht voor LHBT-rechten. Vecht mee!
