De Roemenen stemmen dit weekend in een referendum over het huwelijk. Doel van de initiatiefnemers is het verhinderen van de openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht. Het referendum is omstreden en leidt tot veel protesten, waaronder een oproep tot boycot. Het opkomstpercentage is namelijk mogelijk beslissend over de rechtsgeldigheid van de uitslag.
UPDATE 7 oktober 2018 – Uitslag referendum ongeldig vanwege lage opkomst – De Roemeense Kiesraad heeft zondagavond bekend gemaakt dat slechts 20,41 procent van de kiesgerechtigden gestemd heeft. Daarmee is het wettelijk vereiste opkomstpercentage van 30 procent bij lange na niet gehaald en dus is de uitslag van het referendum niet rechtsgeldig.
De Roemeense wetgeving verbiedt het huwelijk van paren van gelijk geslacht al, maar tijdens het referendum gaat het om de tekst van Grondwetsartikel 48-lid 1. Die luidt nu dat een huwelijk gesloten wordt ‘door twee echtgenoten’ en voorgesteld wordt dit te veranderen in ‘door een man en een vrouw’. Met die formulering wordt de openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht ook grondwettelijk onmogelijk gemaakt.
Het initiatief voor dit referendum komt van de Coalitie voor het Gezin (Coalitia pentru Familie). Die christelijk-conservatieve beweging – met banden en gesteund door de Roemeense Orthodoxe Kerk – verzamelde daarvoor drie miljoen handtekeningen. De Coalitie voor het Gezin kreeg ook uitgebreid steun en advies van Amerikaanse pro family-organisaties, zoals World Congress of Families, Alliance Defending Freedom en Liberty Counsel. Die organiseerde bijvoorbeeld een negendaagse tournee in Roemenië met als blikvanger de Amerikaanse weigerambtenaar Kim Davis.
Het referendum wordt door vrijwel alle politieke partijen gesteund, ook door de sociaaldemocratische regeringspartij PSD. De oppositionele anti-corruptiepartij USR verwijt PSD-partijleider Liviu Dragnea dat hij op cynische wijze tientallen miljoen verkwanselt aan een referendum om de aandacht af te leiden van de onderzoeken naar corruptie tegen hem en zijn partij. Opvallende tegenstander van het referendum is president Klaus Iohannis. Hij pleit als lid van een etnische en godsdienstige minderheid in Roemenië voor tolerantie en verzet zich tegen wat hij godsdienstig fanatisme noemt.
Tegenstanders zijn bang dat het referendum zal leiden tot marginalisering van ongehuwde en alleenstaande ouders – waaronder regenbooggezinnen – en toenemende discriminatie van LHBTI’s. Roemenië geldt al als een LHBTI-onvriendelijk land: in ILGA-Europe’s Rainbow Map staat het op de 25ste plaats in de lijst van 28 EU-lidstaten. Vandaar dat de Roemeense LHBTI-organisaties Accept en MozaiQ oproepen tot een boycot van het referendum. “Mensenrechten zouden geen onderwerp van een volksraadpleging moeten zijn”, zegt Vlad Viski van MozaiQ. ILGA-Europe en het European Forum of LGBT Christians steunen de oproep voor een boycot van het referendum.
Ook de Intergroup on LGBT Rights van het Europees Parlement heeft geprotesteerd tegen het referendum. Zij wijzen er op dat een recent vonnis van het Europees Hof van Justitie alle EU-lidstaten verplicht de rechten van paren van gelijk geslacht te beschermen, ook als ze het huwelijk niet opengesteld hebben voor die paren. Bovendien heeft het Roemeense Grondwettelijk Hof afgelopen week geoordeeld dat paren van gelijk geslacht en hun gezinnen op grond van EU-richtlijnen en artikel 26 van de Roemeense Grondwet recht hebben op gelijke behandeling. Roemeense mensenrechten- en LHBTI-organisaties zijn blij met dit vonnis. Een Accept-woordvoerder merkt daarbij bitter op dat dit vonnis aantoont dat het referendum enkel symboolwaarde heeft, maar in de praktijk niets verandert aan de juridische positie van paren van gelijk geslacht en hun gezinnen. “Maar het wakkert wel de LHBTI-vijandigheid aan, terwijl die al hevig is.”
Beslissend voor de rechtsgeldigheid van het referendum is het opkomstpercentage – dat moet minstens 30 procent zijn. Een vorige week gehouden peiling laat een opkomst van 35 procent zien, waarbij 90 procent van de kiezers voor de grondwetswijziging zegt te gaan stemmen. De stembureaus zijn het weekend van 6/7 oktober geopend tot 21.00 uur plaatselijke tijd. De uitslag wordt in de loop van zondagavond verwacht.
Op dit moment zijn er al zeven EU-lidstaten waar het huwelijk voor paren van gelijk geslacht grondwettelijk verboden is, t.w. Bulgarije, Hongarije, Kroatië, Letland, Litouwen, Polen en Slowakije. Dit is ook het geval in de twee kandidaat-lidstaten Montenegro en Servië.
[Bron: COC NL – Illustratie: tekst referendum]
Het COC steunt LHBTI’s – Steun jij het COC?
