De huidige transgenderwet behoeft op verschillende punten verbetering. Dat blijkt uit een zojuist verschenen rapport van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid. TNN, NNID en COC roepen minister Sander Dekker (rechtsbescherming) op om de ‘deskundigenverklaring’ en de minimumleeftijd van 16 jaar op korte termijn uit de wet te schrappen als vereiste voor wijziging van de geslachtsregistratie.
Na een jarenlange campagne van TNN en COC trad in 2014 de nieuwe transgenderwet in werking. Die maakt het voor transgenderpersonen een stuk eenvoudiger om hun officiële geslachtsregistratie te wijzigen van vrouw naar man of andersom. Sterilisatie, lichamelijke aanpassing en een rechterlijk oordeel zijn niet langer een vereiste. Wel moeten trans personen beschikken over een zogenaamde ‘deskundigenverklaring’, die bevestigd dat ze tot het andere geslacht willen behoren, en er geldt een minimumleeftijd van 16 jaar.
Bezwaarlijk
Het WODC-rapport concludeert dat de deskundigenverklaring en de minimumleeftijd bezwaarlijk zijn voor trans personen.
Volgens de onderzoekers bestaat er een aanzienlijke consensus onder trans personen, ouders van genderkinderen, deskundigen, ambtenaren en anderen dat de deskundigenverklaring als vereiste kan worden afgeschaft. De betrokkenen vinden dat het recht op zelfbeschikking van trans personen gerespecteerd moet worden: zij kunnen zelf bepalen welk geslacht bij hen past en hebben daar geen deskundige voor nodig. Ook de kosten van de deskundigenverklaring en de vertraging die deze oplevert worden als nadelen genoemd.
Het WODC onderzocht vier landen waar ook geen deskundigenverklaring vereist is: Noorwegen, Ierland, Malta en Argentinië. Daar doen zich geen noemenswaardige problemen voor.
De onderzoekers beschouwen ook de minimumleeftijd van 16 jaar als bezwaarlijk omdat transgender jongeren er last van hebben. Vaak leven zij al vóór hun zestiende in het nieuwe geslacht, terwijl op hun identificatiebewijs nog het oude geslacht staat. Dat wringt in de dagelijkse praktijk, bijvoorbeeld in het openbaar vervoer en bij foute geslachtsvermelding op diploma’s. In het rapport wordt een transjongen van 11 jaar aangehaald die regelmatig problemen ondervindt in het ziekenhuis, omdat op zijn ID-kaart staat dat hij een meisje is. In Malta geldt geen leeftijdsgrens, in Noorwegen geldt een leeftijdsgrens van 6 jaar.
Intersekse personen & non-binaire personen
Het rapport stelt verder dat wijziging van geslachtsregistratie voor intersekse personen ingewikkelder is dan voor trans personen, terwijl daarvoor ‘geen sluitende verklaring’ is. Intersekse personen hebben voor wijziging nog altijd een doktersverklaring en een rechterlijk oordeel nodig. Verder blijkt uit het rapport dat de transgenderwet vaak geen uitkomst biedt voor mensen die zich niet thuis voelen in de categorie ‘man’ of ‘vrouw’ (non-binaire personen). In andere onderzochte landen wordt inmiddels bekeken of de wet voor deze groep kan worden aangepast.
Oproep aan minister Dekker
TNN, NNID en COC stuurden minister Dekker begin december een brief waarin ze hem oproepen om de deskundigenverklaring en de minimumleeftijd op korte termijn te schrappen als vereiste voor wijziging van de geslachtsregistratie. Ook bepleiten de organisaties een eenvoudiger procedure voor intersekse peronen. Ze willen verder dat het mogelijk wordt om geslachtsregistratie op officiële documenten geheel te schrappen.
Voorziet in grote behoefte
Uit het WODC-onderzoek blijkt dat de transgenderwet voorziet in een grote behoefte. Het aantal personen dat jaarlijks de geslachtsregistratie laat wijzigen is verveelvoudigd, van circa 80 per jaar in 2013, naar bijna 800 per jaar in 2014 en ruim 500 in 2016. Mensen laten steeds jonger hun geslachtsregistratie wijzigen, de grootste groep is tussen de 19-25 jaar. Transgenderpersonen ervaren de wet als een (grote) verbetering ten opzichte van de oude situatie, toen fysieke aanpassing en sterilisatie nog vereist waren.
[Bron: COC NL – Foto minister Dekker: Rijksoverheid.nl]
Het COC vecht voor LHBTI-rechten. Vecht mee!
