Over ons

Korte geschiedenis

• COC Nederland is de oudste nog bestaande LHBTI-belangenorganisatie ter wereld. De organisatie ontwikkelde zich sinds de oprichting in 1946 uit de bescheiden lezerskring van een tijdschrift tot een sterke, internationaal actieve belangenorganisatie met duizenden leden, honderden vrijwilligers, twintig regionale lidverenigingen en een professioneel kantoor.

• Het COC werd op 7 december 1946 in Amsterdam opgericht onder de naam Shakespeareclub. De organisatie kwam voort uit de lezerskring van het tijdschrift Levensrecht. Dit blad voor homoseksuelen verscheen sinds maart 1940, maar ging al snel ondergronds wegens het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. In 1949 werd de Shakespeareclub omgedoopt tot het Cultuur- en Ontspannings Centrum, ofwel het C.O.C. Niek Engelschman werd onder het pseudoniem Bob Angelo de eerste voorzitter. Om hem te eren reikt het COC sinds 1991 regelmatig de Bob Angelo Penning uit aan personen en organisaties die zich bijzonder inzetten voor LHBTI-emancipatie.

• In de eerste decennia van haar bestaan richt het COC zich op het organiseren van opvang en sociale activiteiten voor lesbische vrouwen, homoseksuele mannen en biseksuelen. Na Amsterdam ontstaan er COC’s in onder meer Den Haag, Rotterdam en Utrecht. De organisatie zet zich in voor afschaffing van het discriminerende artikel 248-bis van het Wetboek van Strafrecht. Dat artikel stelde seksuele contacten strafbaar met iemand van gelijk geslacht tussen 16 en 21 jaar, terwijl heteroseksueel contact al vanaf 16 jaar was toegestaan. Ook zette het COC zich in voor officiële erkenning (‘koninklijke goedkeuring’) van de eigen organisatie, waartegen de autoriteiten zich lang verzetten. Artikel 248-bis werd in 1971 afgeschaft en de officiële erkenning van het COC volgde in 1973. In de jaren zeventig bereikt het COC bovendien dat homoseksuelen niet langer automatisch wegens ‘geestelijke instabiliteit’ (ofwel: S5) worden afgekeurd voor de dienstplicht. Al sinds de eerste jaren van haar bestaan maakt het COC zich ook sterk voor de positie van homoseksuelen in andere landen.

• Aanvankelijk vaart het COC een voorzichtige koers; homoseksualiteit is nog een groot maatschappelijk taboe. Kenmerkend is dat de organisatie (Shakespeareclub) en de eerste voorzitter (Bob Angelo) opereren onder een schuilnaam. Dat verandert wanneer Benno Premsela voorzitter wordt (van 1962 tot 1971). Hij treedt als eerste openlijk homoseksuele activist naar buiten op de Nederlandse televisie. De maatschappelijke opvattingen over (homo)seksualiteit beginnen te veranderen; waar in 1968 nog meer dan 35 procent van de Nederlandse bevolking uitgesproken negatief staat tegenover homoseksuelen, tegenwoordig is dat minder dan 10 procent.

• In de jaren tachtig en negentig van de twintigste eeuw richt het COC zich met name op de bestrijding van de hiv/aidsepidemie en de totstandkoming van anti-discriminatiewetgeving. Wanneer aids in de jaren tachtig ongenadig toeslaat onder homoseksuele mannen, accepteert de Nederlandse overheid het COC als gesprekspartner namens de homogemeenschap. Er komen gerichte preventiecampagnes en specifieke hulpverlening. Het pleidooi van het COC en andere organisaties voor betere anti-discriminatiewetgeving resulteert in 1994 in de Algemene wet gelijke behandeling, die onder meer discriminatie op grond van homoseksuele gerichtheid verbiedt. Waar het COC aanvankelijk pleit voor het geheel afschaffen van het burgerlijk huwelijk (de organisatie wilde een geïndividualiseerd relatiemodel), schaart men zich in 1995 achter het pleidooi van mensen als Kees Waaldijk, Henk Krol en Jan-Wolter Wabeke voor openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht. Openstelling van het huwelijk volgt op 1 april 2001.

• Vanaf de eerste jaren van de 21^e eeuw maakt het COC zich sterk voor een derde fase in de LHBTI-emancipatie. Na het einde aan de strafbaarstelling (artikel 248-bis, eerste fase) en het grotendeels bereiken van gelijke rechten (openstelling van het huwelijk, tweede fase), pleit het COC voor het nastreven van sociale acceptatie (derde fase). De non-discriminatienormen die in de wet zijn verankerd, moeten nu ook in de haarvaten van de maatschappij hun beslag krijgen. Voorlopig hoogtepunt in dit streven is dat voorlichting over LHBTI’s, na een jarenlang pleidooi van het COC, sinds 2012 verplicht is op elke school in Nederland. Ook ontwikkelde de regering op aandringen van het COC een sterk LHBTI-emancipatiebeleid.

• Het COC blijft pleiten voor gelijke rechten; dat leidt onder meer tot de mogelijkheid voor paren van gelijk geslacht om een buitenlands kind te adopteren, tot een betere rechtspositie voor lesbische ouderparen en hun kinderen en tot een vereenvoudigde procedure voor trangender personen om hun officiële geslachtsregistratie te wijzigen. Er kwam een wettelijk verbod op het aannemen van ‘weigerambtenaren’ en religieuze scholen mogen geen leerlingen en docenten meer wegsturen wegens hun seksuele identiteit.

• Met Expreszo kent het COC bovendien sinds 1995 een zelfstandig opererend LHBTI-jongerenplatform.

• Waar het COC zich al langer inzet voor transgenders, wordt in 2012 officieel in de doelstelling vastgelegd dat de organisatie zich inzet tegen discriminatie wegens genderidentiteit en -expressie. Wegens een geïntensiveerde samenwerking met de intersekse beweging wordt in 2017 in de doelstellingen vastgelegd dat het COC zich inzet tegen discriminatie wegens geslachtskenmerken.

• Om effect en bereik van ons werk te vergroten werkt het COC samen met tal van andere maatschappelijke organisaties. Zo wordt bij emancipatie in de sport samengewerkt met NOC*NSF en GUTS, in de ouderenzorg van ouderenbond ANBO, en internationaal met onder meer het Aidsfonds, MSMGF, ILGA Europe en Amnesty International.

• COC Nederland is sinds 2011 gevestigd aan de Nieuwe Herengracht in Amsterdam en beschikt over een professionele organisatie van bijna 40 personen (zie foto bovenaan pagina).

• Voor meer informatie over de geschiedenis van het COC, zie bijvoorbeeld: Rob Tielman, Homoseksualiteit in Nederland (Uitgeverij Boom, Meppel, 1982); Gert Hekma, Homoseksualiteit in Nederland van 1730 tot de moderne tijd (Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam, 2004); Pieter Koenders en Hans Warmerdam, Cultuur en Ontspanning – Het COC 1946-1966 (Publicatiereeks Homostudies, Utrecht, 1987); of raadpleeg het Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief, IHLIA.

Waarom het COC?

Veel LHBTI’s hebben in Nederland een goed leven. Ons land stelde als eerste ter wereld het huwelijk open voor paren van gelijk geslacht. Toch laat de acceptatie van LHBTI’s ook in ons land nog te wensen over. In veel andere landen waar het COC actief is, worden de mensenrechten van LHBTI’s met voeten getreden.

Enkele feiten:

• Zeven van de tien LHBTI’s in Nederland krijgen te maken met discriminerend (fysiek of verbaal) geweld (Movisie i.o.v. ministerie van Justitie, 2009);
• Ruim de helft van de openlijk lesbische, homo- en biseksuele jongeren werd het afgelopen jaar met hun seksuele gerichtheid gepest of kreeg een negatieve reacties (SCP 2015);
• Lesbische, homo- en biseksuele jongeren doen bijna vijf keer vaker een zelfmoordpoging dan heterojongeren (SCP 2015);
• De helft van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders en 58 procent van de orthodox protestante Nederlanders vindt homoseksualiteit (bijna) altijd verkeerd, tegenover één op de tien autochtone Nederlanders en vier procent van de niet-gelovige Nederlanders (SCP 2014);
• Artikel 1 van onze Grondwet verbiedt discrimintie op grond van o.m. godsdienst en ras, maar bevat geen expliciet verbod op LHBTI-discriminatie;
• Ruim twee keer zoveel Nederlanders vinden het aanstootgevend als twee mannen elkaar in het openbaar zoenen, dan wanneer een man en een vrouw elkaar in het openbaar zoenen (29% tegenover 14% – SCP 2013);
• In oudereninstellingen vinden pesterijen plaats en gaan LHBTI’s soms zelfs terug de kast in (Schuyf 2011);
• Homoseksualiteit of homoseksuele handelingen zijn strafbaar in 71 landen, in 13 (delen van) landen staat er zelfs de doodstraf op (ILGA 2017).

Wat bereikt het COC?

Het COC boekt mooie resultaten.

Een paar voorbeelden:

• Het aandeel van de Nederlandse bevolking dat negatief staat tegenover homoseksuelen liep terug van 36% in 1968 naar 7% in 2016;
• Voorlichting over LHBTI’s is sinds 2012 verplicht op elke school in Nederland;
• Bijna 150 (ouderen-)zorginstellingen ontvingen een Roze Loper voor LHBT-vriendelijkheid;
• Meer dan 900 scholen hebben een Gender & Sexuality Alliance;
• De Rijksoverheid voert een actief LHBTI-emancipatiebeleid;
• Lesbische- en homoparen mogen sinds 2009 een buitenlands kind adopteren;
• Dankzij de wet Lesbisch ouderschap kunnen duomoeders sinds 2014 eenvoudig juridisch ouder worden zonder dat daar nog een ingewikkelde adoptieprocedure voor nodig is;
• Dankzij de Transgenderwet (2014) hoeven transgenders geen operaties meer te ondergaan om hun officiële geslachtsregistratie te kunnen wijzigen;
• Gemeenten mogen sinds 2014 geen weigerambtenaren meer aannemen;
• Religieuze scholen mogen sinds 2015 geen leerlingen en docenten meer weg sturen wegens hun seksuele gerichtheid of genderidentiteit;
• De strafeis bij discriminerend geweld werd in 2011 met 100 procent verhoogd;
• Er worden geen LHBTI-asielzoekers meer teruggestuurd naar Irak en Iran;
• COC ondersteunt tal van LHBTI-organisaties in Centraal- en Oost-Europa, Centraal-Azië, Afrika en Zuid-Amerika;
• Ruim vijfhonderd COC-vrijwilligers geven jaarlijks meer dan duizend voorlichtingslessen op school;
• Het COC heeft sinds 2008 een speciale consultatieve status bij de Verenigde Naties;
• Het COC droeg bij aan de totstandkoming van de eerste VN-resolutie tegen LHBTI-mensenrechtenschendingen uit de geschiedenis (2011);
• De vrijwilligers van het COC wonnen in 2011 de Jos Brink Staatsprijs voor LHBTI-emancipatie;
• Nederland kent sinds 1994 een Algemene wet gelijke behandeling die discriminatie op grond van homoseksuele gerichtheid verbiedt;
• In 1971 werd het discriminerende strafwetsartikel 248-bis afgeschaft, dat aan homoseksueel contact een hogere minimumleeftijd verbond dan aan heteroseksueel contact.

Kom ook in actie!

• Je kunt in het dagelijks leven zelf bijdragen aan sociale acceptatie en gelijke rechten voor LHBTI’s. Blijf als homoman op straat hand en hand lopen met je vriend. Blijf als lesbische vrouw je vriendin bij het afscheid op het station een zoen geven. Zeg er als hetero wat van als een transgender op straat wordt uitgescholden.

• Ook kun je het COC steunen, want draagvlak, steun en financiering zijn cruciaal voor ons werk:

• Sluit je aan op Facebook

• Volg ons op Twitter

• Steun ons met een donatie

• Of word lid

• Verder kun je je aansluiten bij één van onze communities en in actie komen op de gebieden jong & school, 50plus, belangenbehartiging, veiligheid, cultuur & geloof en internationaal (zie ook Communities & labels).

Jong & School

• 
  
• Start een Gender & Sexuality Alliance op jouw school. Kijk ook op www.facebook.com/GSANL.

• 
• Sluit je aan bij de Jong & Out community voor LHBTI-jongeren tot en met 18 jaar.

• 
• De Roze Olifant is er voor wie niet gehoord word op school. De Roze Olifant neemt het graag voor je op!

• 
• Word lid van Expreszo, de jongerenorganisatie van het COC. Volg Expreszo ook op Facebook.

• 
• Maak een werkstuk of presentatie over een LHBTI-onderwerp – zie Homogeschiedenis.nl.
• Zorg voor voorlichting in jouw klas of wordt zelf voorlichter – zie: Voorlichtingindeklas.nl. Kijk ook op VoorlichtingInDeKlas-Facebook.

• Laat zien dat je tegen homo- en transfobie bent via: StaoptegenHomofobie.nl.
• 
• Op Iedereenisanders.nl kunnen LHBTI-jongeren informatie vinden over hoe je over je geaardheid en/of genderidentiteit met anderen kan praten, waar je andere LHBTI-jongeren kunt ontmoeten en informatie waar je hulp kan vinden als het even niet goed met je gaat.
• 
• Op NietAlleenAnders.nl kun je activiteiten vinden voor LHBTI-jongeren door heel het land. Ook kun je er uitgebreide informatie vinden over hoe je je eigen LHBTI-jongerenactiviteit kan versterken.

50+

• 
• Sluit je aan bij de Roze 50+ gemeenschap. Kijk ook op de pagina op Facebook.

• 
• Vraag een Roze Loper tolerantiescan aan voor een (ouderen) zorginstelling – zie: RozeZorg.nl.

• Meld je aan als roze ambassadeur: [email protected].

Jouw belangen

• Breng bij verkiezingen een roze stem uit en laat je informeren op GayVote.nl.

• Ondersteun onze acties en petities op deze site, Facebook en Twitter
• Beschik je over specifieke expertise of ben je politiek actief? Sluit je dan aan bij COC’s Landelijke Werkgroep Politiek: [email protected].

• Word lid van het COC of ondersteun onze belangenbehartiging met een donatie.

Internationaal

• Ondersteun de internationale activiteiten van het COC met een donatie.
• SMS “RAINBOW” naar 4333 en steun het internationale werk van het COC met 3 euro per ontvangen SMS.

• Buitenlandse LHBTI-organisaties en activisten die willen samenwerken met het COC kunnen contact opnemen via [email protected].

Cultuur & Geloof

• 
• Sluit je aan bij de multiculturele jongeren community van het COC via Respect2Love.nl. Kijk ook op Respect2Love-Facebook.
• 
• Ga in jouw gemeenschap het gesprek aan over seksuele oriëntatie en genderidentiteit via De Dialoog
• 
• Sluit je aan bij COC’s Trans United, de veilige gemeenschap voor transgenders met een multiculturele achtergrond. Kijk voor meer informatie: Trans United-Facebook.
• 
• Sluit je aan bij IDAHOT Nederland: Kerken in actie tegen geweld tegen homoseksuelen.

• 
• Sluit je aan bij de Haardvuur Avonden, een plek gecreëerd voor en door LHBTI-moslims, waar moslims en geïnteresseerden samenkomen zonder veroordeeld te worden om hun gender en/of seksuele voorkeur. Zie Haardvuuravond.nl of meld je aan via [email protected].

Overige communities & labels van COC

• Met een beperking

• Sluit je aan bij Roze Gebaar, de community van dove en slechthorende LHBT’s.

• 
• Sluit je aan bij Zonder Stempel, de gemeenschap van LHBTI’s met een verstandelijke beperking. 

• Veiligheid

• Doe altijd aangifte als je iets overkomt, want alleen dan kan discriminatie en geweld worden aangepakt:

• Dat kan online via het Meldformulier Discriminatie van de politie
• Bij de gespecialiseerde agenten van Roze in Blauw
• Of bij een politiebureau bij jou in de buurt

• Ben je getuige van geweld, bel dan 112, maak zo mogelijk foto’s van daders, en blijf bij het slachtoffer. Help elkaar!

• Help discriminatie in de woonomgeving aan te pakken – zie: NatuurlijkSamen.org

• Asielzoekers
• Ondersteun asielzoekers. Word vrijwilliger voor één van de projecten voor LHBTI-asielzoekers en informeer naar de mogelijkheden via: [email protected]

• 
• Autisme
• Ga eens langs bij AutiRoze, de groep voor LHBTI’s met autisme, zie AutiRoze.nl.

• Voor vragen of een luisterend oor

• Stel een vraag aan COC’s Switchboard, de vraagbaak voor de LHBTI-gemeenschap.

Het COC bij jou in de buurt

Het COC is een federatie van 20 regionale lidverenigingen. Er is dus altijd een COC bij jou in de buurt! De lidverenigingen geven bijvoorbeeld LHBTI-voorlichting op scholen, organiseren sociale activiteiten, werken met politie en justitie aan veiligheid en doen aan lokale en regionale belangenbehartiging.

Via de links onderaan de webpagina vind je meer informatie over een COC bij jou in de buurt.